Dzień świętego Jerzego w Katalonii. Smoki, książki i róże
Święty Jerzy od wielu wieków cieszy się niesłabnącą popularnością. To jeden z Czternastu Świętych Wspomożycieli Kościoła, chętnie ukazywany w ikonografii i równie chętnie przyjmowany na patrona przez kraje, regiony, miasta czy organizacje. Średniowieczny rycerz w lśniącej zbroi, “wielki męczennik”, mityczny pogromca smoka, jeden z bohaterów “Złotej Legendy”, patron ludzi związanych z bronią… i zakochanych. Święty Jerzy to ciekawa postać, choć… niekoniecznie historyczna, mimo, że tak zwykliśmy go traktować. 23 kwietnia w wielu miejscach obchodzi się Dzień świętego Jerzego i z tej okazji odpowiadamy na parę pytań. Kim był święty Jerzy? Jakim krajom patronuje? Dlaczego w dniu jego święta zakochani w Katalonii obdarowują się różami i książkami? Zapraszamy do lektury!
Krótka historia żywota świętego Jerzego
Żywot świętego Jerzego rozpoczyna się w III wieku, w Kapadocji, w rodzinie lokalnych chrześcijan. Tak przynajmniej twierdzi jedna z wersji tej historii. Inna (zdecydowanie mniej prawdopodobna) mówi o angielskim Coventry, a kolejna, że urodził się na terenie dzisiejszego Izraela. Zgodnie ze źródłami dostępnymi w Bibliotece Brytyjskiej, to właśnie okolice Ramleh w dzisiejszym Izraelu wydają się tym właściwym miejscem. Ojciec Jerzego pochodzi z Turcji, matka zaś jest Żydówką. Zgodnie z tradycją po śmierci męża, młoda wdowa powraca do rodzinnej Lydii i tu opiekuje się synem, zapewniając mu dobrą edukację.
Wychowany na terenach zwanych Lewantem, młody Jerzy pragnie podążać śladami ojca. Gdy tylko osiąga pełnoletniość, zaciąga się do wojska. Ponieważ jest dobrym żołnierzem, szybko awansuje w strukturach rzymskiej armii. Zostaje nawet przyjęty do osobistej ochrony cesarza Dioklecjana, podczas jego pobytu w Nikomedii.
Tak się jednak składa, że zarówno Dioklecjan, jak i jego następca Galeriusz nienawidzą chrześcijan. Jerzy jako żołnierz musi brać udział w prześladowaniach swoich współwyznawców. Gdy protestuje i co więcej – krytykuje cesarską władzę, zostaje skazany na tortury i ścięty pod murami Nikomedii ok. 303-305 roku. Jego ciało zostaje pochowane w Lydii – rodzinnym mieście jego matki. Wkrótce do jego grobu zaczynają przybywać pierwsi pielgrzymi.
Co z tym smokiem?
No właśnie, gdzie w tym rycerskim żywocie było miejsce na słynną walkę ze smokiem? Dziś oczywiście wiemy, że to legenda, jednak średniowieczni chrześcijanie szczerze wierzyli w opowieść o pokonaniu groźnej bestii.
Legenda o wygranej walce ze smokiem przybyła do Europy w XI wieku z Kapadocji, wraz z uczestnikami krucjat. Wiąże się z miastem w Libii (Silene lub Lod – w zależności od źródła). To właśnie tam, na źródle wody, które zaopatrywało miasto, miał uwić sobie gniazdo smok. Aby móc korzystać ze źródła, codziennie ofiarowywano smokowi owce. Jednak w wypadku, gdyby ich nie znaleziono, ofiarą stawała się młoda dziewczyna, wybrana w drodze losowania. Pewnego razu wybór padł na księżniczkę, a zdesperowany król nie mógł przekonać smoka do zmiany zdania. Dziewczyna miała zginąć! I tu pojawia się nasz bohater! Święty Jerzy przeciwstawił się smokowi, czyniąc znak krzyża. Zabił bestię przy pomocy lancy zwanej Ascalonem i uratował księżniczkę.
W miejscu gdzie spłynęła krew smoka, wyrósł przepiękny krzew róży. Jerzy zerwał jeden z kwiatów i wręczył księżniczce na znak szacunku. Zabijając smoka, święty Jerzy nawrócił króla i całe miasto na chrześcijaństwo.
Święty Jerzy – patron Katalonii, Aragonii, Anglii i wielu innych!
Średniowieczny męczennik i bohater szybko stał się jednym z “ulubionych” świętych epoki. Na swojego patrona wzięli go Katalończycy, Anglicy, Litwini, Gruzini, Portugalczycy, Czarnogórcy czy mieszkańcy Aragonii. Aragonia ma nawet własną wersję legendy o smoku! Zgodnie z tradycją, święty Jerzy miał pomóc armii Piotra I pokonać Muzułmanów w bitwie pod Alcoraz w 1096 roku. Zgodnie z legendą nasz bohater pojawił się na białym koniu, dzierżąc wielki krzyż. Wojska muzułmańskie zostały zmuszone do odwrotu, a król zdobył Huescę. Od tego czasu krzyż św. Jerzego znajduje się w herbie Aragonii oraz Hueski.
23 kwietnia to też święto regionu, tzw. Dzień Aragonii obchodzony już od późnego średniowiecza. W tym dniu odbywają się parady, imprezy kulturalne i zabawy do białego rana, kiedy to tańczy się jotę – lokalny taniec z kastanietami. W Dniu Aragonii wręczane są również nagrody dla zasłużonych mieszkańców regionu.
Zobacz też:
Dzień świętego Jerzego w Katalonii
Ale wróćmy do Katalonii! Dzień świętego Jerzego obchodzi się tu szczególnie hucznie, ponieważ w Katalonii Jordi jest również… patronem zakochanych. W dniu Sant Jordi mężczyzna powinien obdarować swoją ukochaną czerwoną różą, zaś ona powinna zrewanżować się książką. Róża symbolizuje bezinteresowną miłość i zwycięstwo świętego Jerzego nad smokiem, ale skąd się wzięła książka? O tym już za chwilkę!
23 kwietnia ulice Barcelony wypełniają się stoiskami z nowościami wydawniczymi i koszami kwiatów. Najwięcej straganów znajdziecie na Rambli, na Paseo de Gracia, na Paseo de Sant Joan oraz na Rambla de Cataluña. Ulice wypełnia zapach róż – ulubionych kwiatów Jerzego oraz tłumy rozgorączkowanych miłośników literatury. Na ulicach odbywają się spotkania autorskie, koncerty, imprezy, a także pokazy sardany – lokalnego tańca.
Święto Sant Jordi obchodzone jest szczególnie w dwóch punktach Barcelony. To Pałac Generalitat, gdzie już od średniowiecza wspomina się pogromcę smoka w poświęconej mu kaplicy oraz Casa Batlló, której jej fasada jest swoistą opowieścią o świętym Jerzy i smoku. Ściany kamienicy zaprojektowanej przez Gaudiego przywodzą na myśl pokryte łuską ciało bestii, falujący dach przypomina grzbiet smoka, a balkony – czaszki jego ofiar.
Dzień książki – z miłości do Cervantesa i Szekspira
No właśnie wróćmy do książek! Czy romantyczny podarek ma coś wspólnego ze świętym Jerzym? Otóż nie – ta ciekawa tradycja to połączenie dwóch okazji – Sant Jordi oraz Międzynarodowego Dnia Książki. Od 1929 roku obchodzi się go 23 kwietnia – w dniu śmierci Miguela Cervantesa i Williama Szekspira. Co ciekawe – dziś przyjmuje się, że Cervantes zmarł 22 kwietnia 1616 roku (prawdopodobnie na gruźlicę), a dzień później odbył się jego pogrzeb na madryckim cmentarzu. Co do Szekspira – rzeczywiście opuścił ziemski padół 23 kwietnia 1616 roku, ale według… kalendarza juliańskiego. Według kalendarza gregoriańskiego dzień ten wypadał 3 maja.
Międzynarodowy Dzień Książki szybko stał się popularny w Katalonii, stając się okazją do świętowania lokalnej kultury i literatury. Stał się częścią Sant Jordi i dziś książkowy podarunek to już część tradycji związanych z tym świętem. Coraz częściej również panie otrzymują książki, a miłość do literatury objawia się w postaci prezentów dla rodziny i przyjaciół.
Dzień świętego Jerzego to okazja by zanurzyć się w katalońskiej kulturze, by bawić się z mieszkańcami i świętować ważne dla nich tradycje. Zapraszamy też na nasze City Breaki w Barcelonie, podczas których dowiecie się jak silnie zakorzeniony jest motyw smoka w lokalnej architekturze!
