Słowacja. „Mała Wielka Kraina”

Slovenská Republika, czyli Republika Słowacka została założona stosunkowo niedawno. Jednak należy pamiętać, iż kraj ten istniał dużo wcześniej pod postacią Czechosłowacji, a w wyniku jej rozpadu powstały dwa odrębne kraje – Czechy oraz Słowacja. Warto zwrócić uwagę, że walutą obowiązującą na Słowacji jest euro, a nie korona, jak w Czechach. Dojedziesz stąd wygodnie do niemal każdego zakątka środkowej Europy. Dlaczego Słowacja to prawdziwie magiczna „Mała Wielka Kraina”? O tym, co oczarowało ją u naszych południowych sąsiadów, pisze nasza Ewelina. Zapraszamy!

Mała Wielka Kraina

Słowacja to niezwykły kraj, który dopiero w 1993 roku stał się niepodległym państwem. Kraj, który często mylony jest ze Słowenią, ze względu na podobieństwo nazw. Co więcej, jego stolica położona jest zaledwie 70 km od stolicy austriackiej. Zapraszam na przechadzkę po ziemiach niegdyś zamieszkałych przez Celtów. Z nami zostaniesz eksploratorem niezwykłej jaskini, która jako pierwsza w Europie została oświetlona. Wędrując na pewno nie zabłądzisz, będziesz mieć bowiem do wyboru liczne oznakowane trasy piesze. Znajdziesz tu ponad 200 zarejestrowanych zamków, a większość z ukrytymi trasami podziemnymi. Zobaczysz gejzer tryskający wodą na wysokość 20 metrów! Dopłyniesz do największej w Europie rzecznej wyspy. Po godzinach zwiedzania oddasz szczególny kult… hokejowi na lodzie. Przemierzając bezdroża zobaczysz to małe państwo jako lidera w samochodach produkowanych na jednego mieszkańca. Czas też na dobre zapomnieć o Coca-Coli, ale o tym trochę później 🙂

Językowe wpadki

Oficjalnym językiem kraju jest słowacki. Dla Polaków brzmi jak język czeski, ale należy z tym osądem uważać, ponieważ zarówno Czesi, jak i Słowacy potrafią wychwycić różnice. Często zadawanym pytaniem przez polskiego turystę wybierającego się po raz pierwszy za południową granicę swojego kraju jest: „Czy ja się tam dogadam po polsku?” Odpowiedź jest prosta – na pewno w sklepie spożywczym, robiąc poranne zakupy, nie da się wyjść z pustym koszykiem. Wiele zrozumiemy słuchając Słowaka, a gdy odpowiemy w języku polskim i on nas zrozumie bez problemu. Natomiast, jeśli zamierzasz przebywać dłużej na Słowacji i konieczne stanie się wyrobienie na przykład karty transportu miejskiego, wówczas zrozumiesz, że podstawowy formularz do wypełnienia może sprawić Ci wiele trudności. Pamiętaj, że balvan to głaz, a nie śnieżny stwór. Divan to kanapa, a nie dywan. Jahoda w warzywniaku to truskawka! Cerstvy to świeży, a nie jak w Wielkopolsce stary. 

Posłuchajcie też Katarzii – słowackiej artystki alternatywnej. Sami przekonajcie się, ile zrozumiecie ze słowackiego tekstu 🙂

Gdzie to morze?

Góry, niziny, doliny, jeziora, jaskinie, lasy i łąki dają dowód, jak piękna może być Słowacja o każdej porze roku. Wydawałoby się, że do pełni szczęścia Słowakom brakuje już tylko dostępu do morza. Łańcuch Karpat wdziera się prawie przez połowę terytorium kraju. O bioróżnorodności i unikalnym charakterze Tatr chyba żadnego Polaka przekonywać nie trzeba. Spoglądając na Środkową Europę, tylko w Austrii znajdziemy tak dużo terenów leśnych. Najwyższym punktem kraju jest szczyt Gerlach w Wysokich Tatrach (2,655 m n.p.m.). Zdobywając Rysy w Polsce wcale nie zdobywamy najwyższego szczytu Tatr, ponieważ znajduje się on właśnie po stronie słowackiej. W samej Słowacji warto skupić swoją uwagę na największych miastach i zarazem stolicach regionów, jakimi są choćby Bratysława, Banská Bystrica czy Košice. To przecież Koszyce dzierżyły miano Europejskiej Stolicy Kultury już w 2013 roku!

Kierunek folklor

Będąc na Słowacji nie sposób przejść obojętnie obok niezwykle barwnego folkloru. Większość miast ma swój własny festiwal folklorystyczny z muzyką, tańcem, lokalnymi strojami i jedzeniem. Natrafić na festiwale można przez całe lato, aż do końca września. Największy z nich odbywa się w miejscowości Vychodna w lipcu każdego roku. Inne znaczące festiwale, na których na pewno nie zabraknie licznych akcentów folkloru i ludowizny, to Festiwal Europejskiego Rzemiosła Ludowego w Kezmarku, Międzynarodowy Festiwal Lalek w Strojach Ludowych, Janosikowe Dni oraz liczne targi Bożonarodzeniowe. Najbardziej barwne festiwale folklorystyczne odbywają się w Hrusov, Zuberec i Helpa. Polecam również dwa zespoły folklorystyczne: Slovensky ludovy umelecky kolektiv SLUK oraz Lucnica.

„Majolika” to produkt typowo słowacki i ceniony za granicą. Takie wyroby z ceramiki produkuje manufaktura majoliki w miejscowości Modra u podnóża Małych Karpat. Prawdziwego folkloru należy szukać w małych wioskach. Tam zakupić można na pamiątkę koronki, hafty, robótki na drutach, ceramikę czy wyplatany kosz. Szczególnie polecam Europejski Festiwal Rękodzieła w Kezmarok. Rzeźby w drewnie, malowanie szkła, haftowanie, produkcja ceramiki to tylko kilka przykładów tego, co można zobaczyć lub zakupić na pamiątkę. Popularne też jest kupowanie małych laleczek ubranych w strój folkowy typowy dla danego regionu.

Architektura jak malowana

Przykłady architektury słowackiej, malowane domy i drewniane kościoły widoczne są w całym kraju. Skanseny prezentujące architekturę kraju znajdują się w miejscowościach Martin. „Muzeum slovenskej dediny” to muzeum wsi słowackiej z chyba największą w kraju wystawą etnograficzną. Jeżeli wolisz odwiedzić niezwykłe wioski, koniecznie odszukaj na mapie Cicmany z drewnianymi domami i białą dekoracją. Vlkolinec to z kolei numer jeden wśród skansenów; a w Sebechleby znajdziesz tradycyjną zabudowę winiarni. Domy z kamienia i skały znajdują się w Brhlovce. Drewniana architektura kościołów to coś naprawdę unikalnego, wszystkie elementy muszą być zrobione z drewna i bez użycia gwoździ! W północno-wschodniej części kraju prawdopodobnie natkniesz się na kościoły grekokatolickie lub ortodoksyjne. Większość z nich pochodzi z XVII lub XVIII wieku. Jednym z najstarszych (XV wiek) jest rzymskokatolicki kościół drewniany w Hervartovo koło Bardejova. Drewniane kościółki i wieże w centralnej części kraju są głównie rzymsko-katolickie lub ewangelickie.

Najlepsze z najlepszych – słowackie TOP5

W wielu zestawieniach pojawiają się najróżniejsze rankingi. Top 5 najlepszych miejsc kulturowych, które wyróżniają kraj na tle międzynarodowym zajmują: Zamek Spis (najbardziej rozległa średniowieczna twierdza Środkowej Europy), Katedra Św. Elżbiety w Koszycach (położona najdalej na wschodzie gotycka katedra w stylu zachodnim), Kościół Św. Jakuba w Levoca (najwyższy drewniany ołtarz w Europie), Banska Akademia w Banska Stiavnica (najstarszy uniwersytet górniczy w Europie) i Mennica Kremnica (najstarsze nieprzerwanie działające przedsiębiorstwo). W zestawieniu top 4 najlepszych miejsc przyrodniczych prym wiodą Krasnohorska Jaskyna (z jednym z największych nacieków), Zitny Ostrov (największa rzeczna wyspa Europy), Ochtinska Aragonitova Jaskyna (jedyna aragonitowa jaskinia w Europie) oraz gejzer w Herlany (jedyny z zimną wodą na kontynencie europejskim).

Szusowanie i nie tylko…

Gdy myślimy o wyjeździe turystycznym za naszą południową granicę, w pierwszej kolejności przychodzi do głowy aktywny wypoczynek narciarski. Zima na Słowacji kojarzy się przede wszystkim z narciarstwem zjazdowym, narciarstwem biegowym, freeride, freestyle snowboarding oraz skialpinizmem. Do wyboru mamy przede wszystkim cztery łańcuchy i pasma górskie: Vysoke Tatry, Nizke Tatry, Mala Fatra, Velka Fatra. Każdy ośrodek wyróżniają dodatkowe atrakcje jak baseny termalne, snowparki, lodowiska, paralotniarstwo, tor bobslejowy, tory saneczkowe, kitewing czy zawody psich zaprzęgów. Zima na Słowacji jest też po prostu piękna!

Nietypowa stolica

Słów kilka o Bratysławie. Sporo uroku dodaje stolicy druga najdłuższa rzeka Europy – Dunaj. Bratysława to jedna z najmłodszych stolic Europy, mimo iż historycznie tereny te mają ponad 2 tysiące lat. Najpiękniejszą częścią jest bez dwóch zdań Stare Miasto, pełne wąskich uliczek i historycznych budowli. Drugim charakterystycznym punktem będzie znajdujący się na wzgórzu zamek. Jest oświetlony dlatego świetnie widać go z miasta. Szczególnie urokliwe są małe kawiarenki i ukryte sklepiki. W centrum nie brakuje też restauracji z regionalną kuchnią. Nie jest to jednak „typowa”, tętniąca nocnym życiem stolica. Zwiedzanie można połączyć z uczestnictwem w evencie. Trzy najważniejsze imprezy w stolicy to Koronacja Króla, Muzyczny Festiwal i Market Świąteczny. Ponadto natknąć się można na winobranie, festiwal rękodzieła, festiwal folkloru na zamku Devin oraz kulinarne święta Gurman Fest i Festiwal Kuchni Słowackiej. Podczas zwiedzania na pewno zobaczyć można również słynną katedrę, pałace, bramę, teatr, ratusz i memoriał na wzgórzu. Dobrym uzupełnieniem zwiedzania w okresie letnim może być rejs statkiem po Dunaju, który zaprowadzi nas aż do niedalekich ruin zamku Devin. Zwiedzanie zamku w Bratysławie też będzie fajną lekcją historii. Przejażdżki rowerem z widokiem na Dunaj są ciekawą opcją dla aktywnych. 

Czy wierzysz w duchy?

Prawdziwe skarby przeszłości ukryte są w majestatycznych zamkach. Ogromne kompleksy zamkowe lub same ich pozostałości w postaci ruin kojarzą się z romantyzmem, tym bardziej iż są one wkomponowane w środowisko naturalne. Już w niedalekiej odległości od stolicy znajdziemy jeden z najpiękniejszych i najlepiej zachowanych zamków Słowacji – Cerveny Kamen. Piwnice zamkowe tworzą najbardziej rozległą przestrzeń w Centralnej Europie. Sam urok zamku przyciąga filmowców. Co roku na zamek zjeżdżają się czarownice i wampiry podczas trwającego festiwalu duchów. Najliczniej odwiedzanym zamkiem jest ten w Oravie, który wznosi się dumnie na wzgórzu ponad rzeką. Pierwszy film o Draculi był kręcony właśnie na tym zamku. Odskocznią od zamków może być dwór, domek myśliwski Betliar, zbudowany w stylu angielskim, posiadający sztuczną jaskinię i wodospad. W niektórych posiadłościach można nawet wykupić nocleg, odbywa się na nich dużo uroczystości, a w szczególności śluby.

Olimpijczykiem być

Sportem narodowym Słowacji jest hokej – warto to wykorzystać i wybrać się na mecz hokeja. Rozgrywki między miastami odbywają się w stolicach regionów. Większość miejscowości ma swoje kryte i otwarte lodowiska, ale nic dziwnego skoro Słowacja organizowała nawet Mistrzostwa Świata w hokeju na lodzie. Nawet nie tylko organizowała, ale i po tytuł mistrza sięgała w przeszłości! Prawie każdy Słowak potrafi jeździć na łyżwach, dlatego na pewno nie zabraknie chętnych instruktorów. Nietrudno też znaleźć kluby łyżwiarskie oraz miejsca, gdzie można pograć w hokeja na lodzie. Ze sportów uprawianych latem królują sporty wodne, piesze wędrówki oraz kolarstwo. Mistrzem świata w kolarstwie szosowym (2015–2017) był przecież Słowak Peter Sagan.

Znani i lubiani

Warto poznać na szybko kilka nazwisk znanych Słowaków – to „otwiera wiele drzwi” podczas podróży po kraju. Artystą, o którym z pewnością słyszeliście, będzie Andy Warhol, malarz i grafik. Mało kto wie, iż urodził się w słowackiej rodzinie. Dopiero później wyemigrował do USA i to jemu świat zawdzięcza pop-art. Dziś w Medzilaborce znajdziemy jedyne w swoim rodzaju muzeum upamiętniające Słowaka. Ze świata techniki i nauki numerem jeden jest Stefan Banic – wynalazca spadochronu. Również ze Słowacji pochodził wybitny pedagog Matej Bel, a Uniwersytet w Bańskiej Bystrzycy nosi jego imię. Wiele znanych osób miało słowackich rodziców, np. dziadek Angeliny Jolie urodził się w Koszycach, a babcia Audrey Hepburn – w Kovarcach.

Ďakujem i Dovidenia!

Żal będzie rozstawać się z termalnymi kupaliskami, leczniczymi wodami i zabiegami upiększającymi. Teraz jednak możesz w spokoju wypić narodowy trunek Kofola i porzucić słynną niegdyś Coca-Colę. Możesz zajadać się do woli bryndzovymi haluskami, a po powrocie z łatwością przygotować je na obiad. Do jakiego sklepu nie pójdziesz, na zawsze mleko pozostanie mliekiem, a chleb – chliebem. Choć Słowacja tak jak Polska wstąpiła do Unii Europejskiej z dniem 1 maja 2004 roku, nie odnajdziesz tu aż tak wielu podobieństw. Czego dziś życzyłabym Słowacji? Przede wszystkim, żeby najnowsza kultura rozwijała się prężnie, nie zatracając przy tym swojego folkowego charakteru. Po powrocie do ojczyzny przyznasz mi rację, że odwiedziłeś „mały wielki kraj”!

Ewelina

P.S. Chętni, aby poznać Słowację? Zapraszamy do kontaktu z naszym Działem Grupowym.