Święta inne niż wszystkie, czyli świąteczne zwyczaje na świecie

Z niecierpliwością czekamy już na Boże Narodzenie, które jest dla nas szczególnym czasem. Od początku grudnia czujemy już świąteczną atmosferę. W centrum naszego miasta pojawiły się ogromne choinki, gdzieniegdzie można już spotkać Gwiazdora. W pracy podśpiewujemy kolędy i świąteczne piosenki, a nasze domy pomału wypełnia zapach lasu i cynamonu. Planujemy też nasz wigilijny zestaw potraw, bez których Święta straciłyby cały swój urok. Nie bylibyśmy jednak sobą bez opowieści o Świętach poza granicami Polski. Z całej różnorodności tradycji wigilijnych wybraliśmy szczególnie interesujące świąteczne zwyczaje, którym bacznie się przyjrzeliśmy. Mamy dla Was świetny przepis na słodkości z Półwyspu Iberyjskiego, pomysł czym zastąpić świąteczne drzewko oraz nietypowy cukierek prosto z Wielkiej Brytanii, a także krótką refleksję na temat najważniejszego miejsca na mapie świata w okresie bożonarodzeniowym. A na koniec zatrzymamy się jeszcze w miejscu, gdzie w grudniu obchodzi się Święto Światła. Zapraszamy do lektury!

Sprawdzony przepis na Turrón

Gdy myślimy o świętach Bożego Narodzenia w Hiszpanii, od razu na myśl przychodzi nam turrón, wobec którego w grudniu nie sposób przejść obojętnie. Ten słodki hiszpański przysmak jest pewnego rodzaju nugatem. Podczas Świąt kroi się go w duże kostki i dzieli się nim z bliskimi niczym opłatkiem. Co ciekawe, turrón możemy spotkać również podczas podróży do Włoch, krajów Ameryki Łacińskiej, dalekich Filipinach, a nawet u naszych sąsiadów Czechów pod nazwą Turecký med. Pamiętajcie jednak, że tradycyjny hiszpański turrón składa się z miodu, białek jaj i migdałów oraz orzechów piniowych lub laskowych. Cały sekret tkwi w migdałach! Jeśli wybierzemy całe prażone migdały otrzymamy wersję kruchą, tzw. biały turrón z Alicante. Jeśli skusimy się na migdały utarte na pastę, z łatwością zrobimy przysmak miękki, a wręcz ciągnący – będzie to typowy turrón z Jijony.

A oto nasz sprawdzony przepis z Kuchnia Plus na turrón z Alicante. ¡Buen provecho!

Przygotowanie:

• W temperaturze ok. 145°C ugotuj syrop z miodu i 200 g cukru.
• Podpraż migdały na suchej patelni.
• Białko oraz 50 g cukru ubij na sztywną pianę. Powoli, cienkim strumieniem, dolej do piany gorący syrop, cały czas ubijając masę, aż do schłodzenia.
• Po schłodzeniu masy dodaj do niej uprażone migdały. Wymieszaj wszystkie składniki, przełóż do foremki i odstaw na kilka godzin, aby masa na pewno wystygła.
• Po wyjęciu z formy możesz skarmelizować turrón po bokach.

Gruzja – brodate cziczilaki

W Gruzji tradycyjną ozdobą bożonarodzeniową są cziczilaki (chichilaki). To leszczynowe lub orzechowe tyczki, wystrugane tak, by uzyskać “brodę” z poskręcanych witek. Cziczilaki symbolizują rajskie drzewo życia, a ich czubki ozdabia się jabłkami, granatami lub jagodami, które symbolizują płodność. W czasach ZSRR cziczilaki były oficjalnie zakazane, ponieważ puchate stróżyny nazywaną “Brodą Bazylego”, nawiązując tym samym do Bazylego Wielkiego – jednego z najważniejszych świętych w kościele prawosławnym. Zgodnie z tradycją cziczilaki pali się przed świętem Epifanii. Dziś cziczilaki często są traktowane jak ekologiczna wersja choinki.

Dzieła sztuki w Neapolu

W Poznaniu, gdzie mieści się nasze biuro Matimpex Travel, mamy swoją przepiękną ruchomą szopkę w Kościele Franciszkanów na Placu Bernardyńskim. Co więcej, jest to największy w Europie żłóbek budowany w kościele z elementami ruchomymi! Jednak to dopiero we włoskim Napoli można zrozumieć ideę budowania szopek bożonarodzeniowych. Czy możemy wyobrazić sobie ją jako nieodłączny element naszych domów i najważniejszy symbol Świąt? Z przyjemnością zabierzemy Was na Via San Gregorio Armenno, gdzie mieszczą się warsztaty rzemieślnicze najznakomitszych twórców szopek. Odnajdziemy w nich cały przekrój życia mieszkańców Włoch – figurki winiarzy, garncarzy, tkaczy. Są tu też znaki dawnych czasów jak kosz pełen warzyw czy kunsztownie odwzorowane stroje. A w końcu postacie pełne mimiki i gestykulacji, zwieńczone grą świateł. Szopki z Neapolu zdecydowanie pobudzają wyobraźnię! Coraz częściej do szopek dodawane są figurki znanych osób, a wykonuje je szopkarz Genny di Virgilio.

Jedno jest pewne – w Neapolu szopki to prawdziwe dzieła sztuki, które pozostawiają daleko w tyle przyozdobione choinki i inne ozdoby świąteczne! A w tym roku te szopki możecie kupić online, aby wspomóc rzemieślników – zobaczcie apel neapolitańskich szopkarzy.

Trzask prask!

Zastanawialiście się kiedyś, czy królowa Elżbieta II również obdarowuje swoich wnuków niezliczoną ilością Christmas crackers? Ten gigantyczny cukierek to nieodzowny element przyjęć bożonarodzeniowych w całej Wielkiej Brytanii. Kartonowa rolka owinięta kolorowym papierem świątecznym zawiera w sobie małą niespodziankę. Sposób otwarcia takiego cukierka nie należy do oczywistych. Ważne jest aby otwierany był przez dwie osoby jednocześnie poprzez pociągnięcie jego końców. Charakterystyczny trzask i naszym oczom ukazuje się upominek, papierowa korona lub karteczka z żartem 🙂 Wcześniej były to wiersze miłosne. Może warto powrócić do dawnej tradycji?

A oto mała instrukcja, jak otwierać christmas cracker 😉

Boże Narodzenie to dla Betlejem najważniejszy czas w całym roku. Od lat przyjeżdżają tu pielgrzymi z całego świata. W tym roku granice Autonomii Palestyńskiej są zamknięte dla turystów, jednak w centrum miasta, jak co roku, stanęła tradycyjna choinka. I to nie byle jaka! 25-metrowe drzewko dumnie prezentuje się na betlejemskim rynku, zaraz naprzeciwko Bazyliki Narodzenia, wpisanej na listę UNESCO. Oficjalne zapalenie światełek, modlitwa i małe figurki Trzech Króli to niewątpliwie znak, że Betlejem jest już gotowe do świętowania. W tym roku wszystkie zaplanowane uroczystości się odbędą, a weźmie w nich udział grupa miejscowych chrześcijan. W nocy 24 grudnia odbywa się Pasterka w kościele św. Katarzyny, położonym tuż obok Bazyliki Narodzenia Pańskiego. Sama Pasterka prowadzona jest po łacinie, a podniosła atmosfera udziela się wszystkim wiernym. Choć w Wigilię nie ma tu wielkiej uczty jak w Polsce, następnego dnia wierni udają się na poranną mszę, po której odwiedzają rodzinę i przyjaciół.

A co, jeśli przegapiliście Święta w Betlejem? Jest szansa na drugie Boże Narodzenie 6 stycznia, kiedy świętują kościoły prawosławne lub 18 stycznia, kiedy mamy Boże Narodzenie w obrządku ormiańskim 🙂

Zostańmy jeszcze w Betlejem, gdzie w miejscu, w którym zgodnie z chrześcijańską tradycją narodził się Jezus, znajduje się Grota Narodzenia Pańskiego. Miejsce narodzin oznaczone jest łacińską gwiazdą z 1717 roku, greckim ołtarzem oraz nieco uszkodzoną mozaiką. Grota nie ma dostępu światła dziennego i oświetlona jest lampami elektrycznymi oraz 53 tradycyjnymi lampami oliwnymi. Dodatkowo 4 duże lampy palą się przez całą dobę w pobliżu miejsca narodzenia. Ściany Groty wyłożono ogniotrwałą tapetą – jest to dar francuskiego prezydenta Patrice’a Mac-Mahona z 1874 roku. 

Z kolei samo Betlejem słynie z pięknych szopek wykonanych z drewna oliwnego. Najpiękniejsze szopki wykonywane są ręcznie przez palestyńskich rzemieślników ze starego drewna o wyjątkowej kolorystyce. Ceny takich szopek sięgają niekiedy kilku tysięcy złotych! 

Chanuka – Żydowskie Święto Światła

Na koniec odbiegniemy trochę od zwyczajów chrześcijańskich, ale pozostaniemy na Bliskim Wschodzie. Żydowskie święto Chanuka, zwane też inaczej Świętem Świateł, jest obchodzone w grudniu, a dokładniej 25 dnia żydowskiego miesiąca Kislew. W 2020 roku przypada w terminie 10-18 grudnia i zaczyna się wieczorem od zapalenia świec. To radosne święto obchodzi się na pamiątkę ponownego poświęcenia Świątyni w Jerozolimie. 

Chanukowe obchody trwają aż 8 dni! Najważniejszą tradycją w tym czasie jest codzienne zapalanie chanukiji, czyli dziewięcioramiennego świecznika. Co wieczór przez 8 dni zapala się jedną świecę, a rytuałowi towarzyszą błogosławieństwa. Chanukija powinna stać w widocznym miejscu (np. w oknie), tak aby wszyscy widzieli jej światło i wspominali chanukowy cud! Cudem tym była właśnie lampa paląca się przy poświęceniu świątyni – choć powinna zgasnąć już po jednej dobie, dawała światło przez 8 dni. 

A ponieważ Chanuka wypada blisko chrześcijańskich Świąt Bożego Narodzenia, kultywuje się również tradycję obdarowywania bliskich drobnymi upominkami. Bardzo popularna w tym okresie jest gra w drejdla, czyli zabawa małym bączkiem ozdobionym pojedynczymi hebrajskimi literami. 

Do tradycyjnych chanukowych potraw należą sufganijot – słodkie pączki z marmoladą i cukrem pudrem oraz letkes, czyli placki ziemniaczane. Podaje się też naleśniki z serem oraz serowe bułeczki. Potrawy smażone w dużej ilości oleju nawiązują do cudu chanukowego, zaś potrawy z serem – do biblijnej opowieści o Judycie i Holofernesie. 

Wesołych Świąt!

Podróżowanie po świecie w okresie Świąt najlepiej przybliży Wam różne kultury. Co więcej, pozwoli skonfrontować naszą polską tradycję z pięknymi zwyczajami mieszkańców po innej stronie globu. W tym roku uroczystości w Betlejem wszystkim przyjdzie obejrzeć na szklanym ekranie. Za to świąteczny Christmas cracker kupimy już w Polsce. Niezależnie od tego czy wybierzecie drzewko świąteczne czy szopkę bożonarodzeniową, tradycyjny makowiec czy hiszpański turrón pamiętajcie, że najważniejsza jest serdeczna atmosfera i możliwość bycia z bliskimi. I tego właśnie Wam na te Święta życzymy 🙂