Co warto zobaczyć w Salonikach? Nasze TOP 10 w stolicy Środkowej Macedonii

Saloniki to miasto o zupełnie innym klimacie niż stołeczne Ateny. Stolica Środkowej Macedonii słynie z luźnej, imprezowej atmosfery i bezcennych zabytków z czasów bizantyjskich. Sami przyznacie, że to dość ciekawa mieszanka! To miasto nie tylko celebruje swoją historię, ale nią żyje – starożytne pozostałości wpisują się w nowoczesną zabudowę miasta, a wierni wciąż modlą się w średniowiecznych kościołach. Co zatem warto zobaczyć w Salonikach? Sprawdźcie nasze TOP10!

Poza podium

Przyznamy, że ciężko było wybrać tylko 10 miejsc, które warto zobaczyć w Salonikach! Dlatego wyjątkowo zdradzimy Wam, co znalazło się poza podium. 

• Ladadika – imprezowa dzielnica pełna kafejek, restauracji i klubów – z pewnością i tak tu traficie, przy okazji wizyty na Kapani. Najlepiej przyjść tu wieczorem i dać się porwać atmosferze miasta!
• Port w Salonikach z Muzeum Morskim i Muzeum Kinematografii – tuż obok Placu Arystotelesa znajdują się zabudowania portu w Salonikach. Od paru lat teren ten poddawany jest gruntownej renowacji, a w słoneczne dni mieszkańcy przychodzą tutaj posiedzieć w knajpkach i na drewnianym pomoście. To też miejsce, które od 1960 roku gości Festiwal Filmowy – fani dziesiątej muzy z pewnością chętnie zajrzą do Muzeum Kinematografii.  
• Muzeum Archeologiczne to gratka dla wszystkich zainteresowanych starożytnością, która w Salonikach jest traktowana trochę po macoszemu. Znajdziecie tu m.in. pamiątki z czasów Cesarstwa Rzymskiego oraz wystawę dotyczącą życia Macedończyków.

Teraz już na spokojnie możemy przejść do naszego TOP10 miejsc, które warto zobaczyć w Salonikach! 

10. Heptapyrgion i Ano Poli – z widokiem na Saloniki

Choć Heptapyrgion, który dziś zobaczycie, to budowla z XIV wieku, to budowle obronne stawiano tu już tysiąc lat wcześniej! Dzisiejszy Heptapyrgion, znany również pod dawną osmańską nazwą Yedi Kule, to twierdza z czasów bizantyjskich i osmańskich. “Twierdza Siedmiu Wież” położona jest na Akropolu (czyli najwyższym wzgórzu miasta), w dzielnicy zwanej Ano Poli (czyli Górnym Miastem). Tłumaczenie nazwy jest jednak nieco mylące – bizantyjski fort posiadał aż 10 wież! Jak to zwykle z takimi miejscami bywało – twierdza służyła jako budowla obronna i siedziba dowódcy garnizonu, a od XIX wieku także jako więzienie. 

Po zamknięciu więzienia w 1989 roku (!) na terenie fortu rozpoczęto prace restauratorskie i archeologiczne. Dziś można zwiedzać część kompleksu obronnego (w tym wieżę i dawne więzienie). Z kolei na terenie Ano Poli zobaczycie liczne fragmenty grubych, średniowiecznych murów. Samo Ano Poli jest urzekające. Nie ma tu turystów, a życie toczy się normalnym (niespiesznym) rytmem. Dodatkowo podczas wspinaczki po uliczkach Górnego Miasta możecie podziwiać panoramę Salonik. 

9. Łaźnie i kościoły bizantyjskie – skarby z listy UNESCO

Założone w 315 roku p.n.e. Saloniki stosunkowo szybko stały się jednym z pierwszych ośrodków chrześcijaństwa w Cesarstwie Rzymskim. Wśród zabytków chrześcijańskich Salonik znajdują się wspaniałe kościoły, niektóre zbudowane na planie krzyża greckiego, inne na planie trójnawowej bazyliki. Budowane na przestrzeni długiego okresu, od IV do XV wieku, obrazują tysiąc lat historii i architektury sakralnej na tych terenach. Tutejsze mozaiki należą do największych arcydzieł sztuki wczesnochrześcijańskiej.

Najważniejsze budowle bizantyjskie zasługują na bliższe poznanie, dlatego jeszcze o nich wspomnimy, jednak zwiedzając Saloniki skuście się na wizytę choćby w jednej z kilkunastu świątyń wpisanych na listę UNESCO. Należą do nich m.in. 

• Ukryty w zakamarkach Ano Poli Kościół św. Dawida – prawdziwa perła Salonik. Znajdziecie tu bezcenną wczesnochrześcijańską (z V wieku!) mozaikę nawiązującą do Starego Testamentu. Dodatkowo przez kościółkiem znajduje się niewielki taras widokowy z piękną panoramą miasta. 
• XIV-wieczny Klasztor Vlatadon, zbudowany w miejscu, gdzie zgodnie z tradycją chrześcijańską św. Paweł modlił się w 51 roku, podczas swojej drugiej podróży misyjnej.
• Niepozorny i nieco ukryty Kościół św. Mikołaja z przepięknymi, późnobizantyjskimi freskami
• Datowany na V wieku Kościół Matki Bożej Acheiropoietos, który po upadku miasta jako pierwszy przekształcono w meczet. 
• Imponująca rozmiarem Cerkiew Proroka Eliasza z fragmentami oryginalnych, XIV-wiecznych fresków
• Łaźnie bizantyjskie i łaźnie tureckie służące mieszkańcom jeszcze do całkiem niedawna!

Lista UNESCO obejmuje aż 15 paleochrześcijańskich zabytków na terenie miasta. Wybierając się na zwiedzanie koniecznie zwróćcie uwagę na godziny otwarcia. Część mniejszych bizantyjskich kościołów otwarta jest jedynie w godzinach porannych, dwa lub trzy razy w tygodniu.

8. Market Kapani – serce miasta

Market Kapani to duży rynek na świeżym powietrzu, z głównym wejściem tuż przy placu Arystotelesa. To też najstarszy targ w Salonikach, składający się z tzw. chodników. Na poszczególnych chodnikach (alejkach) znajdziecie szeroki przekrój produktów – od butów i kwiatów, przez lokalne wyroby z Macedonii i Tracji (jak chałwa czy oliwki), po pamiątki przygotowane z myślą o turystach. Jedną z alejek wypełniają stoiska pełne świeżych owoców morza, kusząco wyeksponowanych na lodzie. Uwaga jednak na stopy, zwłaszcza latem – lód topi się wydając przy tym przenikliwy rybi zapach! 

Największe wrażenie robią tu jednak kramy rzeźników. Wśród głośnych nawoływań sprzedawców zobaczycie tu m.in. oskalpowane baranie łby, świeże flaczki oraz całe koźlęta przygotowane na grilla. Mieszkańcy Salonik i miejscowi restauratorzy nadal robią tu zakupy, targując się i przekrzykując. Jeśli chcecie poznać lokalny koloryt – koniecznie zajrzyjcie na Kapani Market!

Warto też wiedzieć, że samo słowo Kapani pochodzi od tureckiego wyrażenia Un-Kapan, co oznacza dosłownie “rynek męki”. I rzeczywiście – w czasie rewolucji w 1821 roku Turcy powiesili tu pięciu Starszych Kościoła, w odwecie za powstanie przeciw okupantowi. 

Bonus: Agora Modiano – handel w nowoczesnej odsłonie

Tuż obok rynku Kapani, naprzeciwko wyjścia z “rybnej” alejki,  znajduje się kolejne miejsce poświęcone handlowi – to Agora Modiano. Kryty “centralny rynek Salonik” został wzniesiony kilka po Wielkim Pożarze, który strawił większość miasta w 1917 roku. Na swoje setne urodziny przeszedł gruntowną renowację – oddana do użytku w 2022 roku Agora Modiano to elegancka hala z niewielkimi sklepikami i kafejkami oraz otwartą przestrzenią przeznaczoną na spotkania i rozmowy przy lokalnych pysznościach. Warto tu zajrzeć – to przyjemne miejsce, poza tym zupełnie różne od tradycyjnego Kapani! Widać tu jak na dłoni, jak zmienia się miasto. 

7. Bazylika Demetriusza – najważniejsza świątynia w Salonikach

Bazylika św. Dymitra (lub Demetriusza) to jeden z kościołów, które koniecznie trzeba zobaczyć podczas wizyty w Salonikach. Ze świątynią związana jest legenda o Demetriuszu – młodym arystokracie, który piastował wysokie stanowisko prefekta za czasów cesarza Galeriusza. Potajemnie Demetriusz sprzyjał chrześcijanom i kiedy sprawa wyszła na jaw, popadł w niełaskę i został uwięziony. Podczas, gdy przebywał w więzieniu odwiedził go jeden z przyjaciół – Nestor, którego skazano na walkę na arenie z niepokonanym wówczas Leiosem. Nestor poprosił Demetriusza o błogosławieństwo i, ku zaskoczeniu wszystkich, wygrał śmiertelny pojedynek z faworytem cesarza. Wynik pojedynku został odczytany symbolicznie – jako zwycięstwo nowej wiary nad starą. Galeriusz wpadł w szał i w 305 roku obydwaj przyjaciele zostali straceni na rozkaz cesarza. Rzymski władca nie przewidział jednak, że Demetriusz stanie się jednym z męczenników, a wkrótce – również patronem miasta, broniącym Saloniki przed najeźdźcą. 

Bazylikę pod wezwaniem św. Dymitra wzniesiono w IV wieku. Przez stulecia kościół był niszczony przez pożary, trzęsienia ziemi i najazdy. Świątynia, którą dziś zobaczycie to wynik odbudowy po Wielkim Pożarze w 1917 roku, a budynek wzorowano na pięcionawowej bazylice z VII wieku. Bez wątpienia to najważniejsza świątynia w Salonikach – przed ikonostasem znajdują się relikwie św. Demetriusza, które wróciły do Salonik w 1980 roku. O każdej porze dnia zobaczycie tu pielgrzymów oddających cześć patronowi miasta. 

Warto też zejść do krypty, która znajduje się pod kościołem. Znajdują się w niej pozostałości rzymskiej łaźni, w której zgodnie z legendą miał zostać stracony Demetriusz. 

6. Kamara – Łuk Triumfalny Cesarza Galeriusza

Cesarz Galeriusz zasłynął przede wszystkim prześladowaniem pierwszych Chrześcijan, jednak zostawił po sobie kilka budowli, które możemy podziwiać do dzisiaj. Przy Egnatii – jednej z najbardziej ruchliwych ulic Salonik (na skrzyżowaniu dwóch starożytnych arterii), stoi Łuk Triumfalny wzniesiony na cześć władcy (a w zasadzie jego pozostałości). Triumfalną okazją było zwycięstwo nad Persami, które armia Galeriusza odniosła w III wieku. Wzniesiony w czerwonego kamienia Łuk, zwany przez miejscowych “Kamara”, musiał być naprawdę imponujący! Do dziś wrażenie robią zachowane reliefy, przedstawiające sceny wojenne, cesarza Galeriusza i jego przemowę do żołnierzy.

Nieopodal Łuku znajdują się pozostałości Pałacu Galeriusza, jednak jeśli jesteście wielbicielami starożytnych pamiątek, możecie być nimi nieco rozczarowani.  

Bonus: Kościół Panagia Deksia – cudowna ikona

Tuż obok Łuku Demetriusza zwraca uwagę kościół Panagia Deksia. To jedna z najmłodszych świątyń w mieście, zbudowana zaledwie w 1956 roku. Warto zajrzeć tu choćby na chwilę, by zobaczyć ciekawe połączenie tradycyjnej architektury bizantyjskiej z nowoczesnością, przywodzącą na myśl kościoły grekokatolickie. Wnętrze kościoła zdobią kolorowe malowidła ścienne i ikony, utrzymane  w ciemnych tonacjach (co jest dość nietypowe dla tych stron). Co więcej, jedna z ikon uznawana jest za cudowną w tradycji chrześcijańskiej i w lokalnych opowieściach. Mowa tu o przedstawieniu Matki Boskiej z Dzieciątkiem Jezus. Maryja trzyma dziecko po prawej (a nie jak zwykle po lewej) stronie. Od ikony pochodzi też nazwa kościoła – słowo deksia oznacza “prawy”, a dexiokratousa – “praworęczny”. 

5. Nadmorska Promenada – od Placu Arystotelesa do Parasolek

Rozległy i gwarny Plac Arystotelesa to popularne miejsce spotkań. To tutaj ma swój początek nadmorska promenada, która ciągnie się na długości 5 km i prowadzi aż do nowoczesnej Sali Koncertowej. Część od portu do Białej Wieży jest dość wąska, jednak tuż za symbolem Salonik, promenada rozszerza się tworząc wspaniały trakt spacerowy. Nieopodal Białej Wieży zobaczycie okazały konny Pomnik Aleksandra Wielkiego, nieco dalej – słynne Parasolki. Lekka instalacja to dzieło Giorgiosa Zongolopoulosa, które stanęło na promenadzie w 1997 roku, w czasie gdy Saloniki były Europejską Stolicą Kultury. 13-metrowa rzeźba to popularne miejsce dla amatorów fotografii, szczególnie o wschodzie i zachodzie słońca. Obok Białej Wieży to najbardziej rozpoznawalny symbol miasta. 

Jeśli nie macie ochoty na spacer, w okolicy Białej Wieży i Parasolek, możecie wynająć rower.

4. Biała Wieża – symbol miasta

Zlokalizowana tuż obok promenady Biała Wieża to bez wątpienia najbardziej rozpoznawalna budowla w mieście. Została wzniesiona w XV wieku po zdobyciu miasta przez Sułtana Murada II. Przez długi czas stanowiła część murów obronnych. Za czasów ottomańskich wieża służyła jako więzienie i miejsce straceń. W 1826 roku doszło tu do masakry janczarów zbuntowanych przeciwko władzy sułtana Mahmuda II. Tym samym budowla zyskała sobie przydomek Krwawej Wieży. Swoją dzisiejszą nazwę zawdzięcza jednemu z więźniów, który w 1890 roku w zamian za wolność przemalował wieżę na biało. Nazwa utrzymała się do dzisiaj, mimo, że po bielonych murach nie ma już śladu. We wnętrzach wieży mieści się muzeum poświęcone historii budowli i całych Salonik, a na jej szczycie – fantastyczny punkt widokowy. 

Bonus: rejs wzdłuż wybrzeża

Popularną atrakcją w Salonikach są rejsy pirackim statkiem. Statki cumują nieopodal Białej Wieży – znajdziecie je z łatwością. Przy ładnej pogodzie warto wybrać się na taką wycieczkę – rejs trwa około pół godziny i nie jest może najbardziej fascynującym przeżyciem w Salonikach, ale ładnie widać miasto od strony morza. Jeśli kupicie drinka na pokładzie (lokalni naganiacze zapraszają do skorzystania z happy hours), nie zapłacicie za rejsik. 

3. Kościół Agia Sofia – na wzór ideału

Świątynia Mądrości Bożej, wzorowana na słynnej Hagia Sofia z Konstantynopola, stanęła w miejscu dawnej Bazyliki św. Marka, zniszczonej (prawdopodobnie) przez trzęsienie ziemi. Jeśli dobrze się przyjrzycie, na terenie otaczającym kościół dostrzeżecie ślady jego poprzednika. Pochodząca z VII wieku bazylika to fantastyczny przykład tzw. okresu środkowego – przejścia pomiędzy typowym wczesnochrześcijańskim założeniem architektonicznym, a bizantyjską budowlą na planie greckiego krzyża. 

W 1430 roku, po tureckim najeździe, kościół zmieniono w meczet. Do dziś można dostrzec tu ślady minaretu. Kościół nie miał szczęścia – w 1890 roku częściowo strawił go pożar, a w 1978 roku doznał poważnych uszkodzeń w czasie trzęsienia ziemi. Nie zmienia to jednak faktu, że to chyba najpiękniejszy kościół w Salonikach. Przestronna nawa główna zwieńczona jest kopułą z imponującą mozaiką przedstawiającą Wniebowstąpienie. Ogromne wrażenie robią nawet współczesne żyrandole, a pod przeszkleniami w podłodze dostrzeżenie fragmenty oryginalnych zdobień. 

2. Muzeum Sztuki Bizantyjskiej – życie w dawnych Salonikach

Układając nasze TOP10 miejsc, które warto zobaczyć w Salonikach mieliśmy spory dylemat. Co powinno znaleźć się na pierwszym miejscu? Rotunda czy Muzeum Sztuki Bizantyjskiej? Padło na Rotundę, ale Muzeum z pewnością również Was zachwyci. W nowym gmachu zorganizowano ekspozycję przedstawiającą życie w bizantyjskim okresie miasta. I to życie w każdym aspekcie! Znajdziecie tu skarby sztuki sakralnej, przeniesione miejsca pochówku, przepiękną biżuterię, przedmioty codziennego użytku, wojenne artefakty i wiele, wiele więcej! Wizyta tutaj to fascynująca podróż przez bizantyjskie Saloniki! 

1. Rotunda – “Mały Panteon”

Na szczycie naszego podium “stanęła” Rotunda o imponująco grubych murach i przestronnym, rozświetlonym wnętrzu. Rotundę, zbudowaną na przełomie III i IV wieku, wzorowano na ówczesnym ideale – rzymskim Panteonie. Budynek na planie koła ma średnicę ok. 24,5 metra i wysokość ok. 30 metrów. Tak jak Panteon zwieńczony jest kopułą z (zamurowanym obecnie) oculusem, zwanym tu opaionem. Od rzymskiego kuzyna Rotundę odróżniają okna, których Panteon nie posiada oraz wykonanie całego budynku z cegły. Wokół Rotundy rozmieszczone są nisze – w dwóch z nich znajdują się obecnie wejścia. Zabytkowe wnętrze zdobią wspaniałe wczesnochrześcijańskie mozaiki z VI wieku, wykonane w podobnym okresie, co słynne mozaiki z Rawenny. 

Tajemnicą Rotundy do dziś pozostaje cel, w jakim została wzniesiona. Obiegowa opinia mówi, że miała służyć za mauzoleum Galeriusza, jednak cesarz spoczął na terenie obecnej Serbii. Przeczy temu fakt, że zwłok nie przeniesiono oraz, że w owym czasie w ogóle nie zezwalano na pochówki w obrębie murów miejskich. Zgodnie z innymi założeniami, Rotunda miała być… salą tronową. Za tą teorią przemawia odkrycie tzw. Oktagonu oraz imponujące rozmiary budynku. Najpopularniejsza obecnie teoria mówi, że Rotundę wzniesiono jako świątynię Jowisza-Zeusa, choć i ona ma swoich przeciwników. Jak widzicie, to tajemnicze miejsce, warte odkrycia. I choć nie potrzeba wiele czasu, by zwiedzić Rotundę, to jej potęga robi niesamowite wrażenie!

Wszystkie te miejsca (i jeszcze sporo innych) zobaczycie podczas naszego City Breaku w Salonikach – to nasza tegoroczna nowość i prawdziwy hit Działu Grupowego. I gwarantujemy, że nasi piloci i przewodnicy mają dla Was naprawdę sporo fascynujących historii i ciekawostek!