Ciekawostki na 150 urodziny Budapesztu

17 listopada 1876 roku narodziło się miasto Budapeszt. Oczywiście nie dosłownie, gdyż jak wiemy, miasto powstało z połączenia wcześniej istniejącego Pesztu, Budy i Óbudy. Jednak to właśnie ta data uchodzi za oficjalną datę założenia węgierskiej stolicy. Z okazji 150. urodzin Budapesztu, mamy dla Was ciekawostki o tym wspaniałym mieście – zapraszamy do lektury!

Miasto Budapeszt – nazwa i powstanie miasta

Zaczynamy od początku czyli o historii powstaniu Budapesztu i jego nazwy. Nowe miasto, które powstało z połączenia prawobrzeżnego Pestu i sąsiadującej z nim Óbudy z położoną na przeciwległym brzegu Budą, początkowo wcale nie miało nazywać się Budapeszt. Mieszkańcy Budy niechętnym okiem patrzyli na “Pest”, z kolei Peszteńczycy nie chcieli widzieć w nazwie “Budy”. Choć już wcześniej teren ten nazywano Pest-Buda, ten zbitek dźwięków jest trudny do wymówienia z języku węgierskim. Proponowano rozmaite rozwiązania, a w szranki stanęło m.in. słowo Dunagyöngye (oznaczające perłę Dunaju). Finalnie stanęło więc na odwrotności obiegowej nazwy – Budapeszcie. Sami przyznacie, że to nazwa dużo bardziej przyjazna dla cudzoziemców niż Dunagyöngye.

Przeciągająca się budowa Bazyliki św. Stefana

Bazylikę św. Stefana w Budapeszcie budowano przed ponad 50 lat! Co ciekawe, od wmurowania kamienia węgielnego w 1851 roku do poświęcenia kościoła w 1905 roku wcześniejszy Peszt-Buda zmienił się w nowe miasto! Złośliwi mówią nawet, że miasto powstało szybciej niż bazylika! 

Co więcej po niemal 20 latach od rozpoczęcia, mniej więcej w połowie budowy, w 1868 roku, Bazylika… zawaliła się. Powodem były wady konstrukcyjne oraz zła jakość wykorzystanych materiałów. Trzy lata trwało sprzątanie ruin, po czym budowa została wznowiona. Ta sytuacja zrobiła nawet powiedzenie “Oddam ci, kiedy bazylika zostanie zbudowana”, co oznaczało, że na zwrot pieniędzy będzie trzeba jeszcze poczekać. 

Mauzoleum Ojca Róż

A skoro jesteśmy przy świątyniach, to czy wiedzieliście, że w Budapeszcie znajduje się jedno ze świętych miejsc Islamu? To właśnie w węgierskiej stolicy zobaczycie mauzoleum tureckiego derwisza Gül Baby. W 1541 roku przybył on do ówczesnej Budy wraz z wojskami Sulejmana, które najechały te tereny. Zgodnie z legendą zmarł w czasie, gdy Turcy świętowali zdobycie miasta. W pogrzebie zakonnika brał ponoć udział sam sułtan, a w miejscu pochówku “Ojca Róż” wybudowano ośmiokątne türbe. Dziś to miejsce pielgrzymek wielu Muzułmanów.

Budapeszteńskie naj…

Największe, najpiękniejsze, najstarsze, najbardziej znane… Każde miasto, w tym również Budapeszt, ma swoją listę “naj”. 

• To właśnie w Budapeszcie powstało pierwsze na kontynencie europejskim (i drugie na świecie po Londynie) metro. Najstarsza kolejka podziemna funkcjonuje do dziś, a cały dawny system komunikacji został wpisany na listę UNESCO. 
• Neobarokowe Széchenyi Gyógyfürdő to największy kompleks leczniczych basenów termalnych w Europie. Wybudowane w XIX wieku i rozbudowane w okresie międzywojennym kąpielisko, dysponuje kilkunastoma basenami o różnych temperaturach oraz kompleksem saun. Kompleks zasilany jest przez 2 źródła artezyjskie – obydwa o temperaturze powyżej 70 stopni C. 
• Wielka Synagoga w Budapeszcie to największa żydowska świątynia w Europie i trzecia na świecie (po synagogach w Jerozolimie i Nowym Jorku). Pomieści ona 3000 osób. Tuż przed II Wojną Światową synagoga została wysadzona w powietrze przez strzałokrzyżowców (ugrupowanie pronazistowskie). Jej odbudowa trwała 3 lata i w została sfinansowana w dużej części przed Estée Lauder. Odbudowę zakończono w 1996 roku. 
• Założone w 1866 roku ZOO to najstarszy ogród zoologiczny na Węgrzech i jedna z najstarszych tego typu placówek na świecie. Jest to również ogród botaniczny, w którym chronione jest ponad 60 gatunków roślin. To też dom dla narodowej kolekcji bonsai. 
• Największą budowlą w Budapeszcie jest oczywiście neogotycki Parlament. Powierzchnia użytkowa budynku wynosi 17745 m2. 

Budapeszt – ciekawostki o miejskich pomnikach

W węgierskiej stolicy znajdziecie kilka ciekawych pomników.

• W parku miejskim (Varosliget) znajduje się posąg Anonima Węgierskiego – „notariusza króla Béli”. Był on autorem najstarszej zachowanej kroniki Węgier – powstałej ok. 1200 roku “Gesta Hungarorum”. Jeśli aspirujecie do zostania literatem, ale brak Wam weny, koniecznie dotknijcie pióra, które ściska anonimowy pisarz. Zgodnie z miejską legendą przypływ natchnienia jest gwarantowany!
• Na budapeszteńskim Placu Wolności, niedaleko ambasady USA stoi pomnik Ronalda Reagana. 2-metrową postać odsłonięto w 2011 roku, w setną rocznicę urodzin amerykańskiego prezydenta, który przyczynił się do zakończenia zimnej wojny i tym samym do uwolnienia się Węgier spod kontroli ZSRR. Pewna ironią może być fakt, że Reagan “spaceruje” nieopodal pomnika ku czci sowieckich żołnierzy, którzy wyzwolili Węgry spod hitlerowskiej okupacji w kwietniu 1945 roku.
• Memento Park na obrzeżach miasta to miejsce, do którego trafiły komunistyczne pomniki z całego miasta. Architekt parku, Eleőd Ákos tak mówi o tym miejscu: „Ten park jest o dyktaturze. A jednocześnie, ponieważ można o tym mówić, opisywać, budować, ten park jest o demokracji. W końcu tylko demokracja jest w stanie dać nam możliwość swobodnego myślenia o dyktaturze”.

Budapeszt – inne ciekawostki

Co jeszcze ciekawego można powiedzieć o węgierskiej stolicy?

• Żadne inne miasto na świecie nie może pochwalić się takim bogactwem źródeł i basenów termalnych, co węgierska stolica. Znajdziecie tu aż 120 ciepłych źródeł wody leczniczej!
• Pod miastem rozciąga się ogromny kompleks naturalnych jaskiń.
• Aż 20% Węgrów mieszka w Budapeszcie, co oznacza, że co piąty obywatel jest mieszkańcem stolicy. 
• W Budapeszcie nie ma drapaczy chmur. To dlatego, że najwyższą budowlą na Węgrzech jest i ma pozostać 100-metrowa Bazylika w Ostrzyhomiu. 
• Na reprezentacyjnej Alei Andrassy nie ma… kościołów. Miejska legenda mówi, że to dlatego by bogaci mieszczanie, którzy budowali wystawne pałace przy szerokiej alei, nie mieli wyrzutów sumienia spowodowanych pychą. Poza tym miała być to okolica służąca odpoczynkowi i rozrywce, nie zaś duchowym uniesieniom. 
• Słynna Góra Gellerta ma bardzo specyficzny mikroklimat. Południowa strona wzgórza klimatem przypomina kraje północnej Afryki (jak Maroko czy Tunezja). Z kolei na północnym stoku panują warunki jak w Skandynawii. Znajduje to odzwierciedlenie w roślinności porastającej Górę Gellerta. 

Jak Wam się podobały ciekawostki o Budapeszcie? Jeśli chcecie dowiedzieć się więcej, zapraszamy Was na city breaki węgierskiej stolicy oraz wyjazdy pakietowe.