Wielkanocne tradycje w Portugalii
Nasz pilot Brian jest właśnie w kilkumiesięcznej podróży kamperem przez południe Europy. Niedawno zawitał do Portugalii, gdzie miał przyjemność zobaczyć jak wyglądają obchody Niedzieli Palmowej. Dziś opowiada nam o tym jak wyglądają tradycje wielkanocne w Portugalii i dzieli się zdjęciami z inscenizacji wjazdu Jezusa do Jerozolimy z miasteczka Santa Maria da Feira. Zapraszamy do lektury!
Wiosna w Portugalii
Wiosna w Portugalii to eksplozja kolorów i zapachów budzącej się do życia natury. Większość dni jest słonecznych i temperatury oscylują w granicach 18-22 stopni Celsjusza. Wielkanoc zatem to idealny okres, aby nie tylko poczuć rozkwitającą przyrodę, ale także zobaczyć na własne oczy niezwykłe tradycje, które od lat kultywowane są zarówno w dużych miastach takich jak Porto, Braga czy Lizbona, jak i w mniejszych miejscowościach. 80% Portugalczyków to katolicy, więc Wielkanoc w Portugalii to święto o szczególnym znaczeniu.
Jak wyglądają inscenizacje podczas Niedzieli Palmowej? Dlaczego w Wielką Sobotę organizuje się pogrzeb dorsza? Czym jest folar i kim są tajemniczy farricocos? Która z tradycji przypomina polską wizytę księdza „po kolędzie”?
Niedziela Palmowa w Portugalii
Podobnie jak w Polsce to właśnie Niedziela Palmowa rozpoczyna Wielki Tydzień (po portugalsku „Semana Santa”). Według tradycji, w Niedzielę Palmową, dzieci obdarowują swoich ojców chrzestnych gałązkami oliwy, a matki chrzestne – bukietem fiołków. Na ulicach wielu miast organizowane są inscenizacje wjazdu Jezusa do Jerozolimy. W tym roku wzięliśmy udział w takim wydarzeniu w miejscowości Santa Maria da Feira i musimy szczerze przyznać, że organizacja stała na najwyższym poziomie. Nagłośnienie, profesjonalizm aktorów, przebrania, a przede wszystkim liczne portugalskie rodziny, które wspólnie uczestniczyły i współtworzyły cały spektakl sprawiły, że całość wyglądała bardzo realistycznie. Zamiast palemek, których gałązki były przywiązane do latarni, dostaliśmy gałązki oliwne. Hosanna!
Wielki Czwartek, Piątek i Niedziela
Dla wielu Portugalczyków Wielkanoc to szczególnie ważny, symboliczny czas. Z tego też względu piątek i sobota to dni wolne od pracy. Jeśli kiedykolwiek przyjedziecie do Portugalii na Wielkanoc najlepiej wybrać się do w jednej z tych trzech miejscowości: Braga, Óbidos lub Loulé. Braga jest uważana za katolicką stolicę kraju. To tutaj przez cały tydzień mieszkańcy żywiołowo biorą udział w licznych procesjach. Powstała nawet dedykowana strona internetowa, na której można sprawdzić wszystkie szczegóły i podejrzeć trasy przebiegu procesji na mapie.
W Wielki Czwartek na ulicach Bragi można dostrzec bosych, zakapturzonych mężczyzn, ubranych w czarne tuniki przeplecione sznurem. To tzw. farricocos, którzy kultywując tradycję obchodzoną od czasów starożytnych niosą ze sobą fogaréus, czyli rodzaj charakterystycznych pochodni, nawiązujących do strażników, którzy wyposażeni właśnie w takie pochodnie aresztowali w nocy Jezusa. Również tego dnia biskup lub proboszcz obmywa stopy 12 osobom, symbolizującym 12 apostołów.
Zobacz też:
W Wielki Piątek, w miejscowości Óbidos organizowana jest jedna z najsłynniejszych i najbardziej poruszających procesji w całym kraju. To inscenizacja pochówku Jezusa Chrystusa. Całe wydarzenie odbywa się z bez żadnego oświetlenia z wyjątkiem blasku kilkudziesięciu pochodni.
A co w Niedzielę Wielkanocną? Tego dnia naprawdę warto wybrać się do Loulé, niewielkiej miejscowości na południu w regionie Algarve. Podczas gdy w innych miastach Portugalii Niedziela Wielkanocna jest ostatnim dniem celebracji (w poniedziałek wszyscy idą do pracy), w Loulé rozpoczyna się tzw. Festa Pequena (małe święto) na cześć Matki Boskiej, której posąg na szczyt góry wnosi ośmiu mężczyzn ubranych na biało. Święto po pewnym czasie przerodzi się w Festa Grande (duże święto) i będzie trwać aż do maja. Wszystko zakończy się wielką paradą na ulicach Loulé i pokazem sztucznych ogni.
Potrawy wielkanocne
Tradycje wielkanocne dotyczą również tego, co stawiamy na stole!
- Bacalhau – Na portugalskim stole w Wielki Piątek nie może zabraknąć słynnego bacalhau, czyli dorsza, którego kupić można tu w każdym sklepie.
- Folar – Na święta Wielkiej Nocy nie może zabraknąć również folar, czyli tradycyjnego pieczywa w wersji słodkiej lub słonej. W całej Portugalii jest aż 17 jego rodzajów! Bardzo popularną wersją jest ta z jajkiem w skorupce na wierzchu.
- Cabrito lub jagnięcina – W Niedzielę Wielkanocną jako główne danie podaje się zwykle cabrito (pieczoną kozinę) lub jagnięcinę serwowaną najczęściej z pieczonymi ziemniaczkami i jadalnymi kasztanami.
- Pão-de-Ló – Nie można nie wspomnieć o Pão-de-Ló, czyli tradycyjnym cieście biszkoptowym. Podobnie jak w przypadku folar, w zależności od regionu różni się nieco sposób wykonania, a co za tym idzie – ciasto może być bardziej chrupiące lub wilgotne.
Oprócz wyżej wymienionych słodkości Portugalczycy zajadają się również migdałami w czekoladzie, lukrze czy innych polewach, a dzieci skaczą z radości otwierając czekoladowe jaja z niespodziankami w środku.
Pozostałe tradycje wielkanocne w Portugalii
Tradycje wielkanocne dotyczą również tego, co stawiamy na stole!
- Compasso – bardzo popularna, niedzielna tradycja, podczas której ksiądz przychodzi poświecić dom i jego mieszkańców. Podczas wizyty gospodarze przygotowują stół zastawiony jedzeniem – słodkimi migdałami, ciastami, a także winem porto oraz kopertą z pieniędzmi dla kapłana.
- Palenie kukły Judasza – w niektórych miejscowościach w Portugalii można spotkać się jeszcze w Wielką Sobotę z paleniem kukły Judasza. To pierwotnie pogański obrzęd symbolizujący spalenie zła, oczyszczenia aury, pożegnanie zimy i nadejście wiosny.
- Pogrzeb dorsza – to tradycja obchodzona w Wielką Sobotę, która symbolizuje zakończenie Wielkiego Postu. W zależności od regionu może się on nieco różnić. Jedni wieszają na drzewach lub przed domami rybie szkielety, a inni zakopują w ziemi kilka ości. Są też miejscowości, w których zakopuje się ogromnego dorsza wykonanego np. z tektury.
Brian Bonini
P. S. Jeśli zainteresowały Was świąteczno-kulinarne tradycje w Portugalii, to zapraszamy Was na wycieczkę Smaki Porto i Dolina Duero (impreza dostępna dla grup), podczas której poznacie miasto od najsmaczniejszej strony!
