Świąteczne tradycje na świecie. Podróż po świątecznych zwyczajach
Od lat niezmiennie zaskakuje nas różnorodność świątecznych zwyczajów. Choć Boże Narodzenie spędzamy najczęściej w Polsce, chętnie poznajemy tradycje świąteczne na całym świecie. Zachwycamy się świąteczną piniatą, pokazem sztucznych ogni czy wigilijnymi daniami tak bardzo różnymi od polskich 12 potraw. Jednak wiele bożonarodzeniowych elementów jest wspólnych, bez względu na szerokość geograficzną. Jednego jesteśmy pewni – niezależnie od kraju i przekazywanych od pokoleń zwyczajów, wszyscy staramy się, aby Święta były po prostu wyjątkowe! Dziś życzymy Wam Wesołych Świąt i zabieramy Was w małą, świąteczną podróż dookoła świata – zapraszamy do lektury!
Albania – indyk i słodka baklava
W Albanii Święta Bożego Narodzenia mają bardziej wymiar komercyjny niż duchowy. Mimo to nie brakuje świątecznego klimatu! Jest choinka, lodowisko czy kolacja z indykiem w roli głównej, a na deser słodka baklava! I to właśnie baklava jest zdecydowanie najważniejszym świątecznym daniem w każdym albańskim domu. Podaje się ją z dollme – małym okrągłym chlebem, który wypieka się samodzielnie. Do ciasta koniecznie trzeba dodać monetę, a wierzch podzielić na ilość domowników i zapisać ich inicjały. Po upieczeniu chleb należy pokruszyć i sprawdzić komu trafiła się szczęśliwa moneta, która zapewni powodzenie przez cały przyszły rok.
Austria – najsłynniejsza kolęda świata
Austriacy mają swój sposób na pierwszą gwiazdkę, szczególnie kiedy niebo jest zachmurzone, a za oknem widać tylko ciemność. Po godzinie piątej w oknach rozbrzmiewa mały dzwoneczek, który jest znakiem rozpoczęcia Wigilii.
Poza tym Austria to przede wszystkim ojczyzna jednej z najpiękniejszych kolęd, czyli „Cichej Nocy”. To w austriackim Oberndorfie w 1818 roku powstała “Stille Nacht” – kolęda przetłumaczona na ponad 300 języków! Autorem melodii do wiersza wikarego Josepha Mohra był niejaki Franz Xaver Gruber – nauczyciel i organista. Co ciekawe, sam Gruber określił kolędę jako „prostą kompozycję” i nie przypisywał jej szczególnego znaczenia.
Bułgaria – w poszukiwaniu dobrego człowieka
W Bułgarii okres świąteczny rozpoczyna się już 20 grudnia, czyli 5 dni przed Bożym Narodzeniem! Dzieje się tak dlatego, że w ten dzień przypada Ignażden, czyli Dzień Świętego Ignacego. Wszystko, co robimy tego dnia ma pewną magiczną aurę. Najważniejsze, aby pierwszy do domu wszedł człowiek dobry i bogaty. Dzięki temu cały następny rok będzie pomyślny. W tym dniu nie wolno też wynosić niczego z mieszkania, ani wracać doń z pustymi rękami. Wszystkie te działania mają zapewnić rodzinie dobrobyt.
Czarnogóra – Wigilia od rana
W Czarnogórze to Badnjidan jest odpowiednikiem katolickiej Wigilii, która w kościele prawosławnym trwa już od samego rana. Tego dnia, wczesnym rankiem, ojciec wraz z synami idzie do lasu i wycina suche gałęzie dębu (czyli badnjaki – stąd nazwa święta), które stawia przed domem. Kobiety w tym czasie przygotowują świąteczne potrawy. Wieczorem wszyscy udają się do cerkwi, gdzie zanosi się jedną część badnjaka, który spala się razem ze słomą w wielkim ognisku. Pop częstuje wszystkich gorącą rakiją oraz różnymi potrawami. Tym gestem zaczynają się Święta Bożego Narodzenia.
Cypr – świąteczny stół pod gołym niebem
Boże Narodzenie na Cyprze obchodzone jest 25 grudnia, a Cypryjczycy nie świętują Wigilii. Grudzień na Cyprze jest zazwyczaj bardzo ciepły, dlatego też świąteczny stół stawiany jest często na tarasie lub w ogrodzie. Nie wszystkie cypryjskie dzieci odwiedza święty Mikołaj… Ale nie martwcie się – po prostu 31 grudnia niektórym dzieciom prezenty przynosi Święty Bazyli! Tego dnia na stołach króluje również Vassilopitta, czyli tradycyjne ciasto dzielone pomiędzy członków rodziny w kolejności od najstarszego do najmłodszego.
Dania – cynamon i marcepan
Podczas Wigilii Duńczycy jedzą pieczoną gęś z jabłkami oraz słodki ryż z cynamonem. Tradycyjnym daniem jest budyń z migdałem ukrytym przez gospodynię. Osoba, która go znajdzie, dostaje świnkę z marcepanu zapewniającą szczęście na cały rok!
Dominikana – szopki i kolędy
W poszukiwaniu świątecznych tradycji na świecie zawędrowaliśmy na Dominikanę! Niemalże w każdym domu znajdziecie tu czerwoną gwiazdę bożonarodzeniową, a w kościołach i w domach rozkładane są kolorowe szopki betlejemskie. Świąteczną atmosferę na egzotycznej Dominikanie podkreślają kolędy, które różnią się znacznie od tych, które znamy. Wiele z nich jest bowiem w rytmie merengue i można do nich nawet tańczyć. Podczas kolacji można również spróbować zawijasów w liściach bananowca wypełnionych różnymi rodzajami mięsa i ryb, serem czy warzywami. Toast jest wznoszony zazwyczaj szklaneczką rumu, domowego ajerkoniaku, likieru anyżowego lub czerwonego wina.
Egipt – koptyjskie święta
Egipt to kraj muzułmański, ale stąd też wywodzą się Koptowie. Święta Bożego Narodzenia w prawosławnym kościele koptyjskim poprzedzone są 43-dniowym, rygorystycznie przestrzeganym postem. Na kilka dni przed Bożym Narodzeniem, jak każe odwieczny obyczaj, gruntownie sprząta się domy i kościoły. W niektórych domach na poczesnym miejscu, a w kościołach przy wejściu umieszcza się i dekoruje maghare, czyli odpowiednik naszej szopki betlejemskiej. W każdej rodzinie wypieka się posypane grubo cukrem pudrem świąteczne ciasteczka, którymi w tym czasie będzie się częstować bliskich i sąsiadów.
Francja – świąteczne kartki
Podobnie jak Cypryjczycy, Francuzi nie obchodzą Wigilii, a 25 grudnia głównym daniem jest indyk nadziewany kasztanami. W tym dniu wręczane są także prezenty oraz ręcznie robione kartki. We Francji dzieci wierzą, że to mały Jezus przynosi im prezenty, które wkłada do bucików ustawionych przy kominku. Tradycyjnym ciastem jest skomplikowane do wykonania Buche de Noel, czyli rolada w kształcie pnia drzewa.
Grecja – żaglowiec zamiast choinki
Na dzień przed Bożym Narodzeniem i Nowym Rokiem greckie dzieci śpiewają kolędy, chodząc od domu do domu. Najczęściej przy akompaniamencie małych metalowych trójkącików i niewielkich glinianych bębenków. Na prawie każdym stole można znaleźć Christopsomo, czyli Chleb Chrystusa. Jest to okrągły bochenek ozdobiony na szczycie krzyżem, wokół którego ludzie stawiają symbole z ciasta przedstawiające wszystko to, co oznacza długotrwałość. Najważniejszym bożonarodzeniowym symbolem w tym kraju nie jest choinka lecz przystrojony… model żaglowca. To nawiązanie do morskiej historii Grecji.
Gruzja – broda św. Bazylego
W Gruzji tradycyjną ozdobą bożonarodzeniową są chichilaki. To orzechowe lub leszczynowe tyczki, wysuszone i wystrugane tak, aby zakręcone stróżyny tworzyły coś w rodzaju puchatej sukienki. Chichilaki symbolizują drzewko życia, ozdabia się je owocami, które symbolizują płodność. Co ciekawe, za czasów ZSRR, chichilaki były zakazane, ponieważ puchata część ozdoby kojarzyła się z brodą św. Bazylego – jednego z najważniejszych świętych w kościele prawosławnym. Chichilaki pali się na dzień przed świętem Epifanii.
Hiszpania – loteria i turron
Święta Bożego Narodzenia w Hiszpanii zaczynają się wielką loterią z pulą nagród w wysokości kilku miliardów euro! Zwycięskie numery są wyśpiewywane przez dzieci z Colegio San Ildefonso. Hiszpańskim odpowiednikiem polskiej pasterki jest Misa del Gallo, czyli Msza Kogucia. Legenda głosi, że to kogut swoim pianiem jako pierwszy ogłosił narodziny Jezusa.
W Wigilię, która jest najważniejszym dniem podczas hiszpańskich świąt, rodziny zasiadają do uroczystej kolacji. Główne dania różnią się w zależności od regionu, zazwyczaj są to jagnięcina i prosię, pieczony indyk, owoce morza, ryby. Na deser podaje się natomiast turrón – rodzaj nugatu z migdałami, marcepanem lub orzechami. Wszystko popija się dużą ilością tradycyjnego hiszpańskiego białego wina musującego – cava!
Kuba – rodzinna biesiada
Na Kubie nie zobaczymy świątecznej choinki, nie ma też magii prezentów, karpia ani nawet amerykańskiego indyka. Za to jest upieczony na ruszcie prosiak. Oprócz samego mięsa są też serwowane lokalne trunki takie jak piwo czy rum. To dobry czas na wspólne biesiadowanie, choć nie ma co dopatrywać się w tym duchowego uniesienia. Jednak czy nie najważniejszą istotą świąt powinno być wspólne spędzenie czasu?
Malta – świąteczne iluminacje
Maltańczycy to statystycznie jeden z najbardziej religijnych krajów w Europie. W okresie świątecznym Maltańczycy postawili na szopki bożonarodzeniowe – znaleźć je można na każdym kroku. Co ciekawe zdobią nie tylko kościoły, ale również witryny sklepowe i prywatne podwórka. Cechą charakterystyczną przedświątecznej Malty są też bogato zdobione ulice i domy. Najwięcej jest światełek, iluminacje świetlne zdobią całe fasady budynków.
Zobacz też:
Nepal – Święta na spokojnie
Jak wyglądają Święta w Nepalu, gdzie odsetek Chrześcijan jest niewielki? Wigilijna wieczerza nie różni się za bardzo od normalnego posiłku, choć w sklepach znaleźć można czekoladowe mikołaje i plastikowe choinki, a w cukierniach wybrać świąteczne wypieki. Może to jest właśnie przepis na udane święta, bez wizyt w galerii handlowej, mycia okien i samochodu? Bez kolejek w sklepach i kupowania prezentów pod choinkę. W Nepalu możecie na spokojnie przygotować się do tego niezwykłego czasu, który spędzicie po prostu razem.
Norwegia – poszukiwanie świątecznej figurki
Norwegowie pielęgnują tradycję koziołka julebukk. Dawniej dzieci w maskach kozła wędrowały i kolędowały, otrzymując słodycze, a dziś julebukk wykorzystywany jest jako element dekoracji ze słomy z czerwoną wstążką wokół szyi. Aby nawiązać do dawnego wędrowania, Norwegowie chowają koziołka w domach swojej rodziny i przyjaciół – kto znajdzie figurkę, przekazuje ją dalej. Głównym daniem świątecznej kolacji jest pinnekjtt, czyli solone jagnięce żeberka. Przygotowuje się również… owsiankę! W wigilijny wieczór należy bowiem poczęstować nią domowego gnoma, nazywanego Julenisse – wówczas będzie grzeczny i zamiast płatać złośliwe figle, przyniesie dzieciom prezenty.
Portugalia – dodatkowe nakrycie
W Polsce zostawiamy dodatkowe nakrycie przy wigilijnym stole dla głodnego wędrowca, w Portugalii zostawia się je dla osoby zmarłej. Należy o tym pamiętać, bo to zapewni opiekę zmarłych nad domem przez kolejny rok. Zwyczaje świąteczne Portugalii są dosyć podobne do polskiej tradycji. Może poza świątecznymi daniami, gdzie na portugalskim stole królują potrawy z dorsza i ciasto Bolo Rei – królewskie okrągłe ciasto z kandyzowanymi lub suszonymi owocami i orzechami.
Włochy – stara czarownica
Choinkę we Włoszech ubiera się już 8 grudnia, w tym dniu budowane są również żłóbki w kościołach. W Neapolu powstaje największa szopka na świecie, złożona z ponad sześciuset elementów. Oprócz Mikołaja prezenty przynosi Befana, czyli stara czarownica, która zostawia upominki w butach lub w skarpecie. Niegrzecznym dzieciom zostawia węgiel – włoskie cukierki carbone, a grzecznym słodkie caramelle. Na świątecznych stołach królują węgorze, dorsze, vermicelli z małżami, panettone i pandoro. Brzmi jak zawsze pysznie!
Wesołych Świąt!
Podróżowanie po świecie w czasie Bożego Narodzenia to bardzo ciekawe doświadczenie, które pozwoli nam naprawdę poznać świąteczne tradycje w różnych stronach globu. Niezależnie gdzie zdecydujecie się spędzić Święta, życzymy Wam wspaniałych chwil!
P. S. Ten tekst został wcześniej opublikowany na naszym portalu Noclegi u Polaków. Wiele z opisywanych tradycji to doświadczenia naszych Gospodarzy, którzy są rozsiani po całym świecie. Wraz z nimi zapraszamy Was do odkrywania różnych lokalnych zwyczajów, również w okresie świątecznym!
