Antoni Cierplikowski. Monsieur Antoine de Paris

Tym razem poprosiliśmy naszą pilotkę Anitę o przybliżenie nam postaci, która łączy raczej skromny Sieradz z kosmopolitycznym Paryżem. Ten tekst po prostu musiał się ukazać 16 września – w dniu, którym fryzjerzy obchodzą swoje święto. Przed Wam Monsieur Antoine de Paris, czyli pan Antoni Cierplikowski – jedna z najbardziej znanych osobistości Paryża!

„Jeżeli chcesz się ostrzyc albo zrobić sobie trwałą ondulację, idź do Antoine’a na rue Cambon, jedynego porządnego fryzjera w Paryżu”
Ernest Hemingway „List do siostry”

Spis treści

Antoni Cierplikowski - król fryzjerów — „Król fryzjerów przy pracy” na różnych etapach swojego życia (fot. FB Antoine Cierplikowski)

Antoni Cierplikowski – metryczka

Imię i nazwisko: Antoni Cierplikowski
Narodowość: Polska
Miejsce urodzenia: Sieradz
Data urodzenia: 24.12.1884
Rodzice: Antoni Cierplikowski, szewc oraz Joanna Cierplikowska z domu Majchrzak, krawcowa
Żona: Marie-Berthe Astier
Dzieci: Jack George Antoine Cierplikowski (żył 1 miesiąc)
Miejsce zamieszkania: Paryż
Zawód: rzeźbiarz
Zawód wykonywany: fryzjer
Data śmierci: 05.07.1976
Miejsce śmierci: Sieradz

Opowieść o Antoine zatacza krąg. Wszystko zaczyna się i kończy w Sieradzu. Ale pomiędzy początkiem a końcem jest nie tylko całe pasmo zdarzeń, namiętności, sukcesów i bogactwa, ale przede wszystkim nowatorska wizja, wielka odwaga, pewność siebie oraz konsekwencja, które zmieniły całkowicie wizerunek kobiety, zamykając jedną epokę i rozpoczynając kolejną. Dzięki Antoine’owi kobieta starsza staje się młodsza, brzydka – oryginalna, tęższa – smukleje, a zmęczona – rozkwita. Życie oraz niebywały sukces tego artysty definiują trzy słowa: determinacja, szczęście i wizjonerstwo.

Antoni Cierplikowski i jego modelki (fot. FB Antoine Cierplikowski)

Determinacja

Antoni przyszedł na świat w Sieradzu jako czwarty z pięciu synów państwa Cierplikowskich. Od wczesnego dzieciństwa inspirowały go włosy, czego doświadczały jego kuzynki, na których trenował układanie fryzur, usztywniając je za pomocą miodu. Matka czuła, że dziecko jest niezwykłe i zdolne. Dlatego mając 11 lat Antoni jedzie do Łodzi, do swojego wujka, aby tam, w jego zakładzie fryzjerskim uczyć się zawodu. W wieku 17 lat postanawia wyruszyć do Paryża. Niektórzy mówią, że to ucieczka przed poborem do wojska (rosyjskiego), ale młody Antoni zawsze twierdził, że Paryż był jego celem, gdy tylko się o nim dowiedział i zawsze uważał to miasto za swój dom.

Młody człowiek ima się każdej pracy, ale zawsze w ramach swojej profesji. Na początku pracuje w piwnicy przy tkaniu peruk z naturalnych włosów. Później pomaga w zakładach fryzjerskich, gdzie w miarę upływu czasu zyskuje może jeszcze nie uznanie, ale sympatię bywających tam dam. Trzeba przyznać, że Antoni Cierplikowski zawsze wiedział, czego chce. I choć dostosowywał się do swojej aktualnej życiowej sytuacji, nigdy nie lękał się otwarcie mówić o zmianach w stylizacjach, które chciałby wprowadzić w przyszłości, gdy już osiągnie mocną pozycję. Bo to, że taką pozycję osiągnie, nigdy nie budziło jego wątpliwości. Klientki zakładów, których fryzury pomagał układać słuchały go, a szeptany marketing działał i to na korzyść młodego człowieka… Tu bowiem, w zawodowym życiu Antoniego pojawia się…

Szczęście

Szczęśliwych epizodów z zawodowym życiu Antoniego było kilka. I wszystkie wykorzystał. Zaczyna się, gdy doceniający go Pan Decoux, u którego Antoni pracuje, proponuje mu wyjazd do kurortu Trouville, gdzie szykuje się wielki bal i pracy dla fryzjerów będzie sporo.

Tuż przed balem jedna z arystokratek gubi kapelusz, co wyklucza ją ze wszystkich spotkań towarzyskich. Antoni na szybko fryzuje jej włosy, układając je w wymyślą koafiurę, odrobinę przypominającą kapelusz, ale bardzo twarzową. Dama podejmuje ryzyko i po raz pierwszy w historii kobieta pojawia się na balu bez kapelusza, co jest wyłomem w tradycji. Sukces jest spektakularny, a „Antoine” zaczyna zyskiwać swoją własną renomę.

Kolejny łut szczęścia to rok 1909, kiedy to znana aktorka, Eva Lavalliere, rozpacza nad końcem swojej kariery spowodowanym wiekiem. Partner aktorki, widząc jej pogłębiającą się rozpacz, wzywa na pomoc młodego fryzjera, o którym jest coraz głośniej w Paryżu. I to właśnie wtedy Antoni staje się Antoinem. Ścina długie, mocno ufryzowane włosy Evy na krótkie, przylegające do głowy, tworząc tym samym po raz pierwszy w historii fryzurę „na chłopczycę”. Odmłodzona o 10 lat Eva występuje jeszcze przez długie lata i staje się prekursorką nowego stylu. Sam Antoine staje się „królem fryzjerów”.

Antoni Cierplikowski z żoną, Marie-Berthe Astier (fot. FB Antoine Cierplikowski)

Jeszcze więcej szczęścia

Szczęściem dla rozwoju imperium Antoine jest również poznanie i złączenie życiowych losów z odpowiednią kobietą. W 1910 roku Antoine poślubia manikiurzystkę, Marie-Berthe Astier. I choć ich związek oparty jest na relacji przyjacielskiej, przetrwa długie lata, a pani Cierplikowska okaże się prawdziwym skarbem. To ona bowiem poprowadzi i to żelazną ręką część marketingową i finansową fryzjerskiego imperium. Sam Antoine twierdził, że nie osiągnąłby połowy sukcesu, gdyby nie wspierająca go zawsze Marie-Berthe.

Szczęściem są również czasy, w których Antoine dokonuje rewolucyjnych zmian. To idealny moment, gdyż nadszedł czas zmiany mentalności kobiet i sposobu myślenia, który przejawiał się również w modzie. Młoda Coco Chanel wprowadzała swoje lekkie, wygodne spodniumy, Elsa Schiaparelli lansowała prowokacyjne kolekcje, podkreślające seksapil i kobiecą niezależność.. Suknie z trenami, gorsety i szerokie kapelusze odchodziły do lamusa. Fryzura „a la garconne” idealnie wpisała się w ten nowy styl… Styl kobiety wyzwolonej, niezależnej, emancypantki, która zrewolucjonizuje świat. Antoine de Paris nie poprzestał na ścinaniu włosów, ale zmienił sposób myślenia o szeroko rozumianej kobiecej pielęgnacji. I tu dochodzi do głosu jego…

Eve Lavalliere i Bette Davis - klientki Monsieur Antoine — Eve Lavalliere i Bette Davis – klientki Monsieur Antoine (fot. domena publiczna)

Wizjonerstwo

Już nie Antoni Cierplikowski, lecz Antoine de Paris. Słowo „fryzjer” to trochę za mało. Gdy tylko osiągnął pozycję, przy której mógł narzucać trendy, zaczął od higieny. Bardzo ufryzowane, misternie zlepiane pudrami i pomadami, nakręcane i modelowane włosy były czasami przez długie tygodnie skrupulatnie pielęgnowane przez właścicielki, co oznaczało… niemycie głowy. To Antoine powiedział „stop”. Każda, bez wyjątku, klientka, która chciała skorzystać z usług Antoine, musiała umyć głowę, co zakład Mistrza oczywiście zapewniał. I na tym polu Antoine był prekursorem. Bez pardonu wyrzucał z zakładu klientki, które nie chciały się poddać zabiegowi mycia.

Antoine jak nikt rozumiał potrzeby kobiet i stworzył miejsce, w którym kobieta mogła zadbać o siebie kompleksowo. Włosy, paznokcie, pielęgnacja stóp… Tego na świecie nie było to tej pory! Każda z pań miała się poczuć wyjątkowo i wyjść odmieniona. Nikogo nie dziwi, że klientki zabijały się o umówienie wizyty na rue Cambon 5, gdzie Antoine otworzył swój pierwszy zakład, zaraz naprzeciwko butiku Coco Chanel. Niewiele osób dzisiaj wie, że to w zakładzie Antoine’a wykonano pierwszą depilację brwi, doklejono sztuczne rzęsy z naturalnego włosia, zastosowano suszarkę elektryczną. To on wymyślił kolorowe lakiery do paznokci, lakier do włosów, szampon do włosów rumiankowo-jajeczny oraz serię kremów do opalania, w tym samoopalacz.

Salon Antoine w Paryżu (fot. FB Antoine Cierplikowski)

Słynne klientki wielkiego Mistrza

Do jego klientek należały między innymi: Marlena Dietrich, Greta Garbo, Pola Negri, Isadora Duncan, Mata Hari, Edith Piaf, Betty Davies, Josephine Baker (która jako pierwsza czarnoskóra kobieta trafiła na okładkę „Vogue’a” wraz z Mistrzem) czy Brigitte Bardot. Był pomysłodawcą kolejnych fryzur m.in. „coup de vent” (podmuch wiatru), słynął też z lansowania nienaturalnego farbowania włosów m.in. o odcieniu nazwanym błękitem Antoine’a. Z jego usług korzystało sześć koronowanych głów. Nadzorował prace 400 fryzjerów podczas przygotowań do koronacji króla Jerzego VI w 1936 r., a także kilkanaście lat później, gdy na tronie brytyjskiego imperium zasiadała królowa Elżbieta II. Od 1938 r. do zakończenia wojny pracował w Stanach Zjednoczonych, gdzie namówił na obcięcie włosów Eleonorę Roosvelt, żonę prezydenta USA.

W czasach największej świetności filie paryskiego zakładu Antoina działały m.in. w Londynie, Tokio, a w Stanach Zjednoczonych pod jego szyldem istniało ponad 120 nowoczesnych na owe czasy zakładów fryzjerskich. Współpracował także z Hollywood, przygotowując fryzury do filmów.

Więcej o „królu fryzjerów” dowiecie się z książki Marty Orzeszyny „Antoine de Paris. Polski geniusz światowego fryzjerstwa” (fot. FB Antoine Cierplikowski)

Zobacz też:

Antoni Cierplikowski prywatnie

Kim był prywatnie Antoine de Paris? Polakiem. Ekscentrykiem. Koneserem sztuki. Wielbicielem muzyki poważnej. Lojalnym przyjacielem. Paryżaninem z wyboru. Samotnikiem. Mężem i rozwodnikiem. Introwertykiem w sprawach intymnych, w jego przypadku męsko-męskich. Sieradzaninem po kres swoich dni… Kolejną z ekstrawaganckich osobowości Paryża, o których być może opowiem Wam kiedyś osobiście!